Onǫda’géga’ – Onoñda’géga’ Text

Below is the begining section of the story, “Tall Corn”, told by Thahsó:gweñh (Harry Webster) to Hanni Woodbury in 1972 at Onondaga. I have transliterated the story into the two standard orthographies.


Shohé:yis (Six Nations Orth.)

Nę́gę tshaʼ nigagaeʼdę́h, ǫkhiya:tho:yę́:nik tshaʼ gáyeʼ, hodiksdęʼshǫʼagę́hä:ʼ shonadǫ:góhdi ó:nę. Węda:déhgwaʼ tshaʼ nǫ́ nę nǫ́ nihadina:gé:hgwaʼ, nę nǫ́ tshaʼ nǫ́ ha:yę:nadę́hda:ʼ néʼ iwá:dǫk, shǫgwa:de:ęnóʼkdaʼ gaęhya:gǫ́wa tho:yę́hdi. Naʼ nęgę́ neʼ tshaʼ gá:yęʼ shagoyaʼdanǫhnáʼ, tshaʼ gá:yęʼ hahwáʼ gatshatsdęhsä́:ʼ tshaʼ ní:yot waʼtshagoyaʼdowéhdęʼ.

Onę diʼ nęgę́ nihadiyaʼdóʼdę neʼ shagoyaʼdanǫ́hnaʼ tshaʼ nǫ́ gahashę́, waʼhadęnidęsdáʼ kę́s tho hwaʼhehdáʼ tshaʼ nǫ́, ga:hagǫ́wa haǫhwaʼá. Hodǫ:wędá:dyeʼ naʼ nęgę́ neʼ hodęnidę́sdi do: na:yawęháʼ hawę:níyo, tshaʼ gáyęʼ shǫgwayaʼdíhsaʼi ohníʼ neʼ tshaʼ gáyęʼ hoyaʼdado:gę́hdiʼgo:na iwá:dǫk kaęhyáʼge hęʼdę́:ʼ, tshaʼ gáyęʼ neʼ ahoyaʼdagehnháʼ ahá:ǫʼ neʼ, degayaʼdo:wehdí tshaʼ ká:yęʼ tga:yé:i neʼ gaʼnigǫhewanęhsä́ʼ. Naʼ nęgę́ niyot tshaʼ hohdę:dyǫha:dyę́ʼ ga:hakdǫ:dyéʼ nihéʼ, hodǫ:wędá:dyeʼ nękę nigaęnoʼdę́. Onę gwaʼ tshaʼ ǫgwę:nǫ́hdǫʼ naʼ hyá naʼ deʼgę́h neʼ gwasʼǫ́:we hodǫwędá:dyeʼ desgyadyéęh goʼ. Hodęnidęsdihá:dyeʼ nę́gę díʼ nę hwaʼhá:yǫʼ tshaʼ nǫ́, iwá:dǫk dethahgwa:ʼtháhgwaʼ nigagaeʼdę́. Hǫwayaʼdá:ʼsgwaʼ shohe:yís haya:jíhnaʼ. Naʼ nęgę́ tho niyót tshaʼ hogwe:nyǫ́hnaʼ tho: niyót tshaʼ haihwayędakhwáhgwaʼ neʼ, degayaʼdo:wehdí neʼ tshaʼ hagwá, tshaʼ niyót tshaʼ ętgayęhdáhgwaʼ neʼ iwá:dǫk neʼ shǫgwa:deęnóʼkdaʼ gaęhyáʼge hęʼdę́:ʼ, waʼhá:ǫʼ.

Shohé:yis (Onondaga Nat. Orth.)

Néñgeñ tshaʼ nigagaeʼdéñh, oñkhiya:tho:yéñ:nik tshaʼ gáyeʼ, hodiksdeñʼshoñʼagéñhä:ʼ shonadoñ:góhdi ó:neñ. Weñda:déhgwaʼ tshaʼ nóñ neñ nóñ nihadina:gé:hgwaʼ, neñ nóñ tshaʼ nóñ ha:yeñ:nadéñhda:ʼ néʼ iwá:doñk, shoñgwa:de:eñnóʼkdaʼ gaeñhya:góñwa tho:yéñhdi. Naʼ neñgéñ neʼ tshaʼ gá:yeñʼ shagoyaʼdanoñhnáʼ, tshaʼ gá:yeñʼ hahwáʼ gatshatsdeñhsä́:ʼ tshaʼ ní:yot waʼtshagoyaʼdowéhdeñʼ.

Oneñ diʼ neñgéñ nihadiyaʼdóʼdeñ neʼ shagoyaʼdanóñhnaʼ tshaʼ nóñ gahashéñ, waʼhadeñnideñsdáʼ kéñs tho hwaʼhehdáʼ tshaʼ nóñ, ga:hagóñwa haoñhwaʼá. Hodoñ:weñdá:dyeʼ naʼ neñgéñ neʼ hodeñnidéñsdi do: na:yaweñháʼ haweñ:níyo, tshaʼ gáyeñʼ shoñgwayaʼdíhsaʼi ohníʼ neʼ tshaʼ gáyeñʼ hoyaʼdado:géñhdiʼgo:na iwá:doñk kaeñhyáʼge heñʼdéñ:ʼ, tshaʼ gáyeñʼ neʼ ahoyaʼdagehnháʼ ahá:oñʼ neʼ, degayaʼdo:wehdí tshaʼ ká:yeñʼ tga:yé:i neʼ gaʼnigoñhewaneñhsä́ʼ. Naʼ neñgéñ niyot tshaʼ hohdeñ:dyoñha:dyéñʼ ga:hakdoñ:dyéʼ nihéʼ, hodoñ:weñdá:dyeʼ neñkeñ nigaeñnoʼdéñ. Oneñ gwaʼ tshaʼ oñgweñ:nóñhdoñʼ naʼ hyá naʼ deʼgéñh neʼ gwasʼóñ:we hodoñweñdá:dyeʼ desgyadyéeñh goʼ. Hodeñnideñsdihá:dyeʼ néñgeñ díʼ neñ hwaʼhá:yoñʼ tshaʼ nóñ, iwá:doñk dethahgwa:ʼtháhgwaʼ nigagaeʼdéñ. Hoñwayaʼdá:ʼsgwaʼ shohe:yís haya:jíhnaʼ. Naʼ neñgéñ tho niyót tshaʼ hogwe:nyóñhnaʼ tho: niyót tshaʼ haihwayeñdakhwáhgwaʼ neʼ, degayaʼdo:wehdí neʼ tshaʼ hagwá, tshaʼ niyót tshaʼ eñtgayeñhdáhgwaʼ neʼ iwá:doñk neʼ shoñgwa:deeñnóʼkdaʼ gaeñhyáʼge heñʼdéñ:ʼ, waʼhá:oñʼ.

If you are having problems viewing the language properly, please download and install one of the languagegeek fonts.
©2002-20011 Chris Harvey/Languagegeek
Last Modified: 26-Aug-2011