Dəxʷləšucid : Lushootseed Text

Here are the first few paragraphs of the story The Legend fo the Boy told by Emma Conrad in 1963–64. It is in the Sauk-Suiattle dialect of Northern Lushootseed.


Tíʔəʔ díʔəʔ ʔáciɫtalbixʷ ʔal tiʔíɫ tuháʔkʷ dᶻíxʷbid čəɫ. Gʷəl tuasɫáɫlil ʔal túdiʔ sq̓xʷábac. Díɫəxʷ tuʔúx̌ʷ. Tuɫáɫlil. Gʷəl ƛ̓uxʷíʔxʷiʔ. Gʷəl diɫ tədəxʷʔúx̌ʷs ə́lgwəʔ. Gwəl tuɫáɫlil ə́lgʷəʔ.

Gʷəl absbədbədáʔ ə́lgʷəʔ. Absbədbədáʔ ə́lgʷəʔ. Gʷəl tiʔíɫ ʔiɫlúƛ̓ bədáʔs ə́lgʷəʔ gʷəl ʔəsq̓ʷúp̓q̓ʷup̓. ʔƏsq̓ʷúp̓q̓ʷup̓. Xʷiʔ gʷəǰə́səds gʷədəxʷuʔíbəšs. Gʷəl day̓ tíʔəʔ čál̓čaləss.

Tuasɫáɫlil tiʔəʔ yəl̓yəlábs ʔal tudíʔ q̓ixʷ sq̓xʷábac ʔal tiʔəʔ pədhə́dəb. Gʷəl lət̓síl. Gʷəl ʔálil tiʔíɫ ƛ̓usq̓íl ʔə tíʔəʔ diʔəʔ sʔuládxʷ, tíʔəʔ díʔəʔ ƛ̓xʷayʔ. Tul̓ʔá gʷəl ləšábalikʷ ə́lgʷəʔ ʔə tiʔíɫ bələsʔuládxʷ ʔi tə biács suxʷíʔxʷiʔs ə́lgʷəʔ.

Gʷəl ʔáliləxʷ ti səč̓ítils dxʷʔal kʷi sət̓síls. Gʷəl ɫuʔəƛ̓áxʷ ə́lgʷəʔ. Ɫubəbəlkʷáxʷ ə́lgʷəʔ dxʷʔal tíʔəʔ díʔəʔ č̓it ɫq̓úcid ʔə tiʔəʔ diʔəʔ sʔílucid ʔə Dxʷqəlb. ʔA kʷədíʔ təsəsɫáɫlils ə́gʷəʔ. Tul̓ʔá gʷəl, gʷəl ʔəƛ̓txʷáxʷ ə́lgʷəʔ tíʔəʔ stabs ə́lgwəʔ ʔal tíʔəʔ dádatu. Gʷəl ʔuʔábgʷasəxʷ ə́lgʷəʔ ʔa tíʔəʔ q̓xʷábac ʔal tiʔəʔ stkʷáb.

Tul̓ʔá gʷəl cúttəbəxʷ ʔə tsíʔəʔ díʔəʔ sɫádəyʔ tíʔəʔ bədáʔs ʔəsq̓ʷúp̓q̓ʷup̓. ʔUcúucəxʷ. "Dəxʷʔúluɫs sixʷ tiʔəʔ dbədáʔ. Gʷəl x̌ʷul̓ cədíɫ kʷi səsx̌ʷáq̓ʷ." Gʷəl xʷiʔ gʷəsəsháydxʷs gʷəx̌ə́ɫəɫəs x̌əč tiʔəʔ bədáʔs. X̌ʷul̓əxʷ ə́lgʷəʔ ʔuʔə́ƛ̓. ʔUqʷíctxʷ ə́lgʷəʔ tə stabs ə́lgʷəʔ sʔábgʷass ə́lgwəʔ.

Tul̓ʔá gʷəl húyucutəxʷ tíʔəʔ diʔəʔ cədíɫ bədáʔs ə́lgʷəʔ ʔəsq̓ʷúp̓q̓ʷup̓. Kʷədádəxʷ tíʔəʔ dəč̓úʔ sʔíc̓əbs ʔi tíʔəʔ sq̓áʔšəds. Tul̓ʔá gʷəl tudᶻəqíl. Diɫ day̓ suhúys ti sudᶻəqíls. Gʷəl dᶻəqíləxʷ dxʷʔal tíʔəʔ t̓aq̓tábac, ti st̓aq̓tábac stútələkʷ. Gʷəl t̓íčib dxʷt̓aq̓túcid. T̓íčibəxʷ. Gʷəl ləsx̌ə́ƛ̓əd tíʔəʔ sʔíc̓əbs. Gʷəl ɫálil dxʷt̓aq̓túcid gʷəl dᶻəqíl dxʷt̓aq̓t. Dᶻəqíl dxʷt̓aq̓t gʷəl ɫčil dxʷʔal tíʔəʔ ʔəsgʷígʷəq̓. Gʷəl tíx̌id tíʔəʔ sʔíc̓əbs ʔuɫə́qʷ. Gʷəl ʔácəc ʔal tiʔíɫ. Gʷəl ɫáx̌il. Gʷəl q̓əlb.

Q̓iləxʷ tíʔəʔ yəl̓yəlábs. Tuasʔábgʷas. Gʷəl xʷiʔálusbitəbəxʷ gʷəl gʷəč̓təbáxʷ. K̓ʷədtəbáxʷ dxʷčad kʷi sʔux̌ʷs, dxʷčad kʷi sʔux̌ʷs. ʔUk̓ʷədtəbáxʷ gʷuk̓ʷít̓əs. Gʷəl gʷət̓əbáʔ. Gʷəl gʷəp̓ə́q̓ʷ ʔal ti stúləkʷ. Tul̓ʔá gʷəl ʔácəc. Xʷíʔəxʷ gʷəsúl̓ʔuluɫs ə́lgʷəʔ. X̌ʷul̓əxʷ ə́lgwəʔ ʔugʷə́č̓əb. Gʷəl xʷiʔ gʷədəxʷkʷə́ddxʷs ə́lgwəʔ ʔal tiʔíɫ dəxʷux̌ʷs.

If you are having problems viewing the language properly, please download and install one of the languagegeek fonts.
©2002-2009 Chris Harvey/Languagegeek
Last Modified: 24-Feb-2011